De grote Napoleon

Met grote dank aan Jesse Debille, Ann Tuts, Bas Van Hoeck, Brecht Melotte, Marie Peeters, Kobe Haenen en Nele Van den Ende

Samenvatting

Napoleon is net verbannen naar Elba. Samen met zijn moeder blikt hij terug op zijn leven. Van een klein jongetje dat legertje speelde tot de geniaalste generaal van het Franse leger. In het begin gelooft niemand in hem, tot op het moment dat alle legerleiders ten einde raad zijn en Napoleon zijn kans grijpt. Met een geniaal idee weet hij alle generaals te overtuigen. Hij mag dan wel veel gebieden veroveren, één bepaalde vrouw wist zijn hart weg te kapen. De weg naar de top wordt ingezet. Maar wie hoog klimt, kan laag vallen…

Extra informatie

Jeugd

Napoleon wordt geboren op 15 augustus 1769 op het Eiland Corsica. Een jaar nadat Corsica Frans eigendom werd. In zijn eerste levensjaren speelde hij voortdurend soldaatje. Zijn vader trok naar Versailles om er een studiebeurs te verkrijgen. Op 9-jarige leeftijd werd Napoleon samen met zijn broer Joseph naar de militaire school gestuurd, eerst een jaar in Autun, vervolgens vijf jaar in Brienne om te eindigen aan de officiersacademie te Parijs. Hij blonk er uit in wiskunde, tactisch scheen hij een meesterbrein te zijn. Zijn talen waren dan weer aan de povere kant; hij zou nooit zijn Corsicaans accent kwijtspelen.

Van luitenant tot generaal

Op 16-jarige leeftijd werd hij al benoemd tot tweede luitenant. Hij droomde echter van meer, maar het regime wilde hem niet de titel geven waarvan hij droomde, want hij behoorde slechts tot de lage adel. Er kwam dus geen geld in het laatje en even probeerde hij beroemdheid te verwerven door schrijver te worden. Ook dat vlotte niet echt. Hij vond dat hij geen plaats had in deze wereld, maar op 14/07/1789 veranderde zijn situatie; de Franse revolutie brak uit. Hij was niet zozeer voor een revolutie waarbij republikeinen het koningshuis ten val wilden brengen en er een republiek wilden installeren, maar hij omarmde het. Het feit dat de rangen en standen zouden veranderen sprak hem wel aan.

Napoleon gaat terug naar Corsica waar hij Paoli ontmoet, de oorlogsheld vanuit zijn jeugd. Hij wilde er zich mengen in de politiek en zijn voet naast die van Paoli zetten, maar die duldde dat niet. De situatie werd netelig en er brak een oorlog uit tussen Napoleons troepen en die van Paoli. Helaas voor Napoleon bleek zijn voorbeeld te sterk en moest hij vluchten. Hij en zijn gezin kozen resoluut voor Frankrijk. Zijn vader was inmiddels wel al aan maagkanker gestorven. Een ziekte die Napoleon ook zou treffen.

Het was totale chaos in Parijs. Maximillian de Robbespierre had er de leiding en executeerde iedereen van het oude regime. Niet alleen in Parijs was er chaos, er heerste een grote onrust in Europa. De Engelsen bezetten de Franse haven Toulon. Dankzij een plannetje van Napoleon waarbij ze de Engelse schepen vanuit de hoger gelegen bergen bombardeerden, wisten ze de Engelsen te verjagen. Zijn uitzonderlijke moed en het tactisch plan leverden hem de titel brigadegeneraal op.

Daarop trok hij naar het hof van Parijs. Hij probeerde er vrouwen te versieren, maar zag er niet echt goed uit. Hij was erg mager, had een oorlogswonde in het gezicht, een geelachtige huid, lang sluik en vettig haar en met modder besmeurde botten. Bovendien was hij absoluut geen vrouwenversierder. Vrouwen zouden hem aan connecties kunnen helpen die nuttig zouden kunnen zijn bij de uitbouw van zijn carrière.

Op 5 oktober 1795 proberen de rebellen terug een monarchie te installeren. De toenmalige regering zocht een leidersfiguur die de opstand de kop in kon drukken en kwam uit bij Napoleon.
Hij slaagde in zijn missie en werd drie weken later benoemd tot generaal van het leger.

Joséphine

Niet veel later werd hij verliefd op Joséphine de Beauharnais. In werkelijk heette ze Rose, maar Napoleon noemde haar steevast Joséphine, wellicht omdat zijn liefde voor zijn broer, Joseph, ook enorm was. Joséphine had veel connecties en zou een belangrijke rol spelen in Napoleons succes, achter de schermen weliswaar. Zij was niet zo verliefd op hem, maar wie zou anders voor haar en haar twee kinderen zorgen? Josephine stond bekend als een serieuze flirtster. Als Napoleon op missie was, deinsde ze er niet voor terug om aan te pappen met andere mannen. Napoleon was helemaal dol op haar en schreef haar geregeld brieven.

Italië en Oostenrijk

Paul Barras, een toenmalige regeringsleider hielp hem aan een post van opperste bevelhebber van de Franse troepen in Italië Op dat moment had hij nog nooit aan het hoofd van een leger gestaan. Iedereen lachte met hem: ‘Het klein generaaltje dat alles kreeg via zijn vrouw’. In werkelijkheid was hij met zijn 1m69 helemaal niet zo klein. Zeker niet als je dat plaatst in de context en in de tijdsgeest. Dankzij zijn goed toneelspel wist hij zijn leger toch achter zich te krijgen en hoewel hij een leger in slechte conditie kreeg, wist hij Oostenrijk toch op de knieën te krijgen. Hij werd al snel bewonderd om zijn dapperheid en zijn tactisch vernuft. Hij vocht zelfs mee in de frontlinies.

Niet veel later wist hij ook Italië in te palmen en kroont hij zich tot koning van Italië. Hij liet elke militaire overwinning op doek vastleggen en maakte zich hoofd van grote kranten waarin hij zijn heldendaden uitvoerig liet beschrijven. Maar Italië begint aan zijn oprechtheid te twijfelen omdat hij veel schatten naar Frankrijk verscheept en er de Franse staatskas goed mee vult.

Egypte

Eind 1797 keerde Napoleon terug naar Frankrijk. De Engelsen bleven hem dwarsbomen. Langzaam maar zeker zag hij in dat het eiland veel te moeilijk in te nemen zou zijn. Engeland had op dat moment namelijk de grootste en sterkste zeemacht in de wereld. Om Engeland via zijn kolonies te treffen trok Napoleon naar Egypte. Als snel wist hij Alexandrië te veroveren en liet zijn soldaten daarna door de woestijn richting Caïro marcheren. De Mammelukken (Egyptische krijgers) wachtten zonder vrees op het Franse leger, maar het werd een ongelijke strijd. Frankrijk vocht namelijk met de modernste wapens van hun tijd, de Egyptenaren moesten het met pijl en boog stellen. 6000 Egyptenaren lieten het leven. De Fransen moesten het met 30 man minder stellen. De slag duurde amper een uur. In geen tijd wist Napoleon van Egypte een moderne samenleving te maken. Hij was erg tolerant naar de islam toe. Napoleon kon zijn tocht niet verderzetten, want de vloot die het Franse leger naar Egypte had gebracht werd door de Engelse aan flarden geschoten. 35.000 soldaten zaten vast. Napoleon was genoodzaakt om een bepaalde tijd in Egypte te blijven. Hij werd er keizer, verdiepte zich in de hiërogliefen en bestudeerde de piramides.

Keizer Napoleon

Op 31/08/1799 zeilt hij in het geniep terug naar Frankrijk. Zijn duizenden soldaten liet hij achter. Hij kwam terug naar zijn vaderland dat weer op zoek was naar stabiliteit. Napoleon, die nog steeds erg populair was, zocht zich een weg in de politiek. Niet veel later wist hij de regering over te nemen. Hij maakte zichzelf staatshoofd en liet zich bijstaan door enkel vertrouwelingen waaronder zijn broers en Talleyrand, de minister van buitenlandse zaken. In de jaren die volgden, trok Napoleon steeds meer macht naar zich toe. Hij herschreef de grondwet en voerde zijn code civil in, waarin hij de rangen en standen afschafte. Hij bouwde nieuwe parken, bruggen, kanalen en reservoirs. Hij organiseerde een nieuw onderwijsstelsel en zette een centrale bank op. Hij liet elke burger zich inschrijven in een register en voerde de achternamen in. Daarnaast voerde hij ook de legerdienst in. Josephine vervulde haar rol als first lady voortreffelijk en zorgde ervoor dat er vredesverdragen konden worden getekend, al geloofde niemand erin dat dit zou blijven duren.

Op 2 december 1804 liet Napoleon zich tot keizer kronen in het bijzijn van de paus. Die laatste had hij uitgenodigd in de Notre Dame die voor de speciale gelegenheid zo aangekleed was, dat ze op een theaterzaal leek.

Napoleon de familieman

Napoleon wist andere legers dikwijls te verrassen door zijn sterke tactiek. Hij wist precies hoe snel ze ter plaatse zouden zijn met 19de-eeuwse middelen. De generaal liet zijn mannen zo lang marcheren dat ze altijd als eerste ter plaatse waren. Op het slagveld zelf kleedde hij zich dikwijls als gewone man en niet als generaal. Hij kreeg na de Russen en de Oostenrijkers ook de Pruisen op de knieën. Op het hoogtepunt van zijn rijk was hij keizer over 70 miljoen inwoners. Hij dacht dat zijn familie het best te vertrouwen was en dus installeerde hij bloedverwanten op de troon van verschillende landen.

Van zijn broers maakte hij koningen. Louis maakte hij koning van Holland, Joseph werd koning van Napels en Jerome kreeg Westfalen. Ook zijn zus kroonde hij tot koningin. Hij verbood alle Europese landen om handel te drijven met de Britten. Op die manier zouden ze zich aan hem moeten overgeven. Hij sloot een verbond met de Russen: als zij geen handeldreven met Engeland zou Napoleon hen met rust laten. Aanvankelijk stemde tsaar Alexander in, maar lang zou hij dat verbond niet kunnen handhaven.

In 1808 wilde hij Spanje aan zijn rijk toevoegen en dacht dat dit een makkie zou worden. Hij onderschatte echter de Spaanse mentaliteit. De Spanjaarden waren koppig en dreven wel nog handel met de Britten. Napoleon verbleef vijf jaar in Spanje, maar in die jaren kon hij zijn wil nooit aan de Spanjaarden opleggen.

Een opvolger?

Napoleon wilde al een tijdje een opvolger. Hij moest en zou een zoon maken met Joséphine, maar hoewel hij al een tijdje aan het proberen was, lukte dat maar niet. In een laatste poging schoof hij de liefde van zijn leven aan de kant en deed een huwelijksaanzoek bij de Oostenrijkse keizer. Frans I van Oostenrijk. Niemand wilde eigenlijk scheiden, maar het was in het belang voor de toekomst van Frankrijk. Keizer Frans I van Oostenrijk aanvaarde zijn verzoek en huwelijkte zijn dochter uit. Marie Louise was aanvankelijk erg gekant tegen het huwelijk, maar legde zich uiteindelijk neer bij haar vaders beslissing en reisde naar Frankrijk af. Ze werd verliefd en schonk hem een zoon. Napoleon II. Het huwelijk was een krachtig verbond, want de Oostenrijkse Habsburgers waren op dat moment één van de meest succesvolle volkeren in Europa.

Fatale slag in Rusland

Tsaar Alexander had het handelsakkoord verbroken en dreef handel met de Engelsen. Dat was niet naar de zin van Napoleon. Met een leger van 600.000 soldaten zou hij Rusland eens goed op haar plaats zetten. In de lente van 1812 viel Napoleon Rusland binnen.  De oorlog zou slechts 20 minuten duren, maar dat bleek anders uit te draaien. Nog voor Napoleon één veldslag had gevoerd, vielen er al veel soldaten door de warme zomer. Soldaten waren oververmoeid, droogden uit en werden ziek.

Nabij Moskou kwam het tot een bloederige confrontatie tussen de twee legers. De slag zou erg lang duren tot de twee legers helemaal uitgeput waren. Toch zou Napoleon de overwinning claimen. Moskou lag binnen handbereik, maar de Russen weigerden zich over te geven. Ze ontvluchtten hun stad en staken hem in brand toen Napoleon er aankwam. De Franse keizer stelde voor om te onderhandelen met tsaar Alexander, maar die ging er niet op in en liet Napoleon wachten. Vijf weken later beval Napoleon zijn soldaten om huiswaarts te keren. De winter kwam erg vroeg dat jaar en sneed als een mes door Napoleons leger. Ze waren niet gekleed op temperaturen tot -30 graden. Tijdens hun tocht werden ze nog verschillende keren aangevallen. Van de 600.000 soldaten die vertrokken waren, bereikten slechts 95.000 soldaten Parijs.

Begin van het einde

De tocht naar Rusland betekende zijn einde. Het Franse leger was zo verzwakt, dat de Britten, de Russen, de Pruisen en de Zweden zich tegen Napoleon keerden.

In de herfst van 1813 werd Napoleon gevangengenomen in Leipzig. Het Franse leger was zo verzwakt, dat ook zijn eigen maarschalken hem de rug toekeerden. Op 12 april 1814 deed een gedemotiveerde Napoleon troonafstand. Hij nam afscheid van vrouw en kind en dronk vergif. Hij overleefde het en werd door de Engelsen naar Elba verbannen.

Elba

Op dat eiland werd hij opnieuw keizer. Eerst was hij nog depressief, maar dan behandelde hij Elba als een volwaardige staat. Intussen had Frankrijk een zwakke vorst op de troon gezet. In de maanden die voorbijgingen verveelde hij zich kapot. 10 maanden zou hij er doorbrengen, tot hij er op 26 februari 1815 genoeg van had. Op die dag wist hij met enkele soldaten te ontsnappen. In Frankrijk genoot de voormalige keizer nog een grote populariteit. Veel soldaten sloten zich weer bij hem aan zodat de Franse koning, Louis XVIII, vluchtte. Nadat zijn voormalige vijanden het nieuws over zijn ontsnapping te horen kregen, keerden ze zich tegen hem en verklaarden ze hem vogelvrij. Het zou tot een laatste slag komen bij Waterloo

Waterloo

Napoleon wilde erg snel zijn, voor de Russen en de Oostenrijkers konden arriveren. Op die manier kon hij eerst de Engelsen en de Pruisen uitschakelen. Toen Napoleon aankwam, waren de Russen en de Oostenrijkers nog veraf en ze zouden wellicht niet op tijd komen. Maar de nacht voor de veldslag begon het erg hevig te regenen. Het veld waarop gevochten zou worden was te nat en modderig om de kanonnen voort te kunnen trekken. Vijf uur na dageraad waren ze nog steeds niet aan het vechten. Hij wachtte tot alles opgedroogd zou zijn. Voor het eerst in zijn leven voelde hij zich niet meer zeker van de overwinning. Om 11u30 begon de veldslag. Eerst viel hij Wellington en de Engelsen aan, maar die hielden zich goed buiten bereik van de kanonskogels. De Fransen waren zo goed als verslagen, maar ook de Engelsen stonden op instorten. Net op dat moment kwamen de Russen aan. Napoleon had nog een legereenheid achter de hand en zette zijn beste leger in, maar de Russen bleken te sterk. Daarna kwamen de Pruisen er nog bij. Dat bleek de druppel, Napoleon was verlagen en vluchtte.

St- Helena

Op 22 juni 1815 deed hij een tweede keer troonafstand. Hij gaf zich over aan de Engelsen en  hoopte daarmee asiel te verkrijgen in Engeland, maar in plaats daarvan werd hij naar St Helena verbannen, een eilandje in de Atlantische Oceaan. Ontsnappen zou hij niet meer, want het eilandje lag op 2 maanden varen. Vijf en een half jaar zou hij er verblijven tot hij er uiteindelijk zou bezwijken aan de gevolgen van maagkanker.

Bronnen

Het hart van Napoleon  – De keizer en de vrouwen. Johan Op De Beeck, Horizon 2016 Antwerpen
Hoe Napoleon zijn verjaardag vierde – Danny De Vos, Manteau 2015 Antwerpen
Napoleon, Paul Johnson, 2002 Van Halewyck – Leuven
Encarta winkler prins 2007
Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=DORNmp02wyA Geraadpleegd 17/07/2017